Yoklama Kaçağı ve Bakaya Farkı: Cezalar ve Mazeret Halleri

Yoklama kaçağı ve bakaya kalma durumlarının açıklamaları, aralarındaki farklar, cezası ve mazaret halleri başlıkları…

Yoklama Kaçağı ve Bakaya Kalmak nedir?

Yeni askerlik kanununda yoklama kaçakları ile bakaya kalanlara verilecek cezalar da belirlenmiştir. Yoklama kaçağı ve bakaya kalanlar arasında ince bir çizgi bulunuyor. Yeni askerlik sisteminde özellikle bedelli askerlikten faydalanmak isteyen kişilerin en çok merak ettiği konuların başında yer alan bu iki durum arasında tek bir fark vardır. Askerlik yaşı gelmiş olup, tecil yaptırmadığı taktirde yoklamaya katılmak zorunda olanlar eğer yoklamalarını yaptırmazlarsa yoklama kaçağı olarak adlandırılırlar. Bunun yanı sıra sağlık muayenesini ve yoklamasını yaptırdığı halde, belirlenen süre içinde askerlik görevini yapacağı birliğe gitmeyenler ise bakaya olarak adlandırılır. Yeni askerlik sisteminde bu iki duruma girenler bedelli askerlik hizmetinden faydalanamayacaktır. Bunun yanı sıra kanun çıkmadan önce bu duruma düşmüş olanlar bir defaya mahsusu bedelli hizmetinden faydalanabileceklerdir.

Bakaya Kalanların Mazeret Halleri

Sağlık muayenesini ve yoklamasını yaptırdığı halde sevk günü geldiğinde hayatın doğal akışı içinde meydana gelebilecek doğum, ölüm, evlilik, hastalık ve tutukluluk gibi mazeret hallerinde bakaya kalmayı tercih edenler olmaktadır. Bakaya kalan kişilerin bu mazeretlerinin toplumsal hayatta dikkate alınması gereken durumlar olduğu düşünülerek yeni askerlik kanunu hazırlanırken bu yükümlülerin cezai yaptırıma maruz kalmadan sevklerinin geriye bırakılması amaçlanmıştır. Kanunda belirtilen mazeret halleri aşağıdaki gibidir;

• Yükümlünün kendisinin istirahat gerektiren bir hastalığı olduğunu sağlık raporu ile kanıtlaması,
• Eşinin veya eşinin birinci derece akrabalarından birinin ya da ikinci derece dâhil akrabalardan birinin hayati tehlike taşıyan hastalığı olduğunu kanıtlayan sağlık raporu olması,
• Eşinin veya eşinin birinci derece akrabalarından birinin ya da ikinci derece dâhil akrabalardan birinin, sevk tarihinden önceki ya da sonraki 15 gün içinde ölümü,
• Kendisinin ya da eşinin birinci derece akrabalarından birinin veya ikinci derece dâhil akrabalardan birinin sevk tarihinden önceki ya da sonraki 15 gün içinde evlenmesi,
• Yükümlünün sevk tarihinden önceki ya da sonraki 2 ay içinde çocuğunun olması,

Yukarıda sayılan mazeretlerini kanıtlayan belgeleri askerlik şubesine sunanlar, 24. Maddenin birinci fıkrasındaki cezalar muaf tutulurlar. Kendi hastalığı nedeniyle istirahati olanların sevk işlemleri istirahatlerinin bitimi ile diğerleri ise müteakip celp döneminde askere alınırlar.  Seferberlik ve savaş gibi durumlarda bu maddede sayılan hükümler uygulanmaz.

Yoklama Kaçağı ve Bakaya Kalanlara Verilecek Olan Cezalar

Yükümlülüğün zamanında yapılması için caydırıcılığın sağlanması amacıyla, yükümlülüğünü yerine getirmeyenlere verilecek olan cezalar da belirlenmiştir. Yeni askerlik kanunu 24. Maddede yer verilen ve yükümlünün kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın;

• Yoklama kaçakları, yoklama kaçağı kaldıkları tarihten itibaren kaçak kaldıkları süre boyunca,
• Bakaya kalanlar, bakaya kaldıkları tarihten itibaren,
• Geç iltihak bakayaları için yol süresinin bitiminden itibaren,
• Yedeklerden çağrılanlar için, birlikte işleme tabi olanların en son gönderilme tarihinden itibaren kaçak kaldıkları gün süresi kadar idari para cezası ile cezalandırılır.

Burada kendiliğinden gelenler ile yakalananlar ayrı tutulmuş olup, kendiliğinden gelenler, her gün karşılığı 5 TL, yakalananlar ise 10 TL idari para cezası ile cezalandırılırlar. Bu fıkra kapsamında belirlenen para cezalarının yeniden değerlendirilmesinde, Kabahatler Kanunu 17. Madde 7. Fıkradaki hükümler uygulanır. Belirlenen idari para cezaları tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içinde ödenmesi gerekmektedir.  Yeni askerlik kanununa göre askerliğe elverişli olmadığı anlaşılanlar ile muaf olanlar ve bu kanunda belirtilen nedenlerle erteleme hakkı bulunup ta tecil işlemlerini yaptırmayanlara idari para cezası uygulanmaz. İdari para cezası vermeye yetkili makam, kendi gelenler için geldiği askerlik şubesi başkanı, yakalananalar için kolluk kuvvetinin teslim ettiği askerlik şubesi başkanı, bunun haricindeki durumlarda ise nüfusa kayıtlı olduğu yerdeki askerlik şubesi başkanıdır.

Terör örgütlerine mensup olan ya da bu tür yapılarla bir bağı bulunan ve bu guruplarla irtibatı olanlardan askerliğe elverişli olanlar, Bakanlıkça belirlenecek celp ve sevk esaslarına göre silahaltına alınacaklardır.

Bakanlık Yoklama Kaçağı ve Bakaya Kalanların Takiplerini Nasıl Yapacak?

Yeni askerlik kanunu çerçevesinde yoklama kaçağı ile bakaya kalanların yurt genelinde kolluk kuvvetlerince aranması hedeflenmiştir. Teknolojiden daha fazla faydalanmak ve arama ve takip faaliyetlerinin daha etkin bir şekilde yürütülmesi amacıyla yapılan bu değişiklik ile askerlik şubelerinin ve kolluk kuvvetlerinin iş yükünün azaltılması amaçlanmıştır.

Teknoloji ve iletişim imkânlarının artması ile yükümlülere münferit tebligatların yapılması yerine, duyuruların ulusal yayın yapan radyo ve televizyon kanallarından yapılması amaçlanmıştır. Bunun yanı sıra Bakanlığın resmi internet sitesi ve e-devlet sistemi üzerinden de ilan edilir. Bu duyuruların ve ilanların haricinde münferit olarak tebligat yapılmayacaktır. Bu nedenle bu ilanlar tebliğ niteliğindedir. Duyuruların televizyon ve radyo kanallarında en fazla izlenme saati olan 19.00 ile 23.00 saatleri arasında yapılmasına karar verilmiştir.