Daha önceki konularımızda da bahsetmiş olduğumuz üzere askeri sistem içinde farklı rütbeler ve bu rütbelere ait görev tanımları bulunmaktadır. Durum bu şekilde olunca hem bu konuya olan merak için hem de askeri bilgi için sizler için bunları tek çatı altında paylaşmak istedik. Askerde general ve subay rütbeleri de bu anlamda önem arz eden bir konumda bulunması ile biliniyor. Bilindiği gibi her askeri birlik için en altta bulunan rütbe er ve erbaş olarak dikkat çekmektedir. Peki, daha üstleri?
Özellikle subaylar, astsubaylar, generaller gibi rütbeler için insanların kafa karışıklığı olmasını da çok anormal karşılamamak gerekiyor. Zira bu rütbeleri bilmek ya da en azından aşina olmak Türk vatandaşları için elzem durumlardan biri olarak da düşünülebilir. İsterseniz yüksek konumda bulunan bu rütbelerin nasıl tanımlar içerdiğini de bu anlamda beraber incelemiş olalım.
General Rütbeleri
Mareşal: Üst savaş başarısı neticesinde TBMM kararı ile verilen rütbedir. Kıdemle gelinebilecek bir rütbe değildir. Fevzi Çakmak ve Mustafa Kemal Atatürk’e verilmiştir.
Orgeneral: Orgeneral rütbesi, Kara ve Hava Kuvvetleri’nde bulunan, mareşallikten sonraki en yüksek rütbedir. Deniz kuvvetlerinde karşılığı oramiral olarak geçer. Orgeneral olarak çalışma süresi 4 yıl olarak bilinir. Bu rütbe, süre bekleyerek ulaşılacak en yüksek rütbe olma özelliğini taşır.
Korgeneral: Orgenerallikten sonra en yüksek 2. rütbe korgeneral rütbesidir. Görev süresi 4 yıldır ve Deniz Kuvvetlerinde koramiral olarak adlandırılır. Ayrıca askeri dokunulmazlık hakkına sahip olan ilk rütbe olma özelliğini taşır.
Tümgeneral: Görev süreleri 4 yıldır. Tümgeneral rütbesine sahip askerler Kara ve Hava Kuvvetleri’nde tümen komutanı olarak Deniz Kuvvetleri’nde ise tümamiral olarak adlandırılır.
Tuğgeneral: En düşük general rütbesi olarak bilinir ve görev süreleri 3 yıldır. 3 yılın sonunda görev süreleri uzayabilir, rütbeleri yükselebilir ya da emekliye ayrılabilirler. Tugay komutanı olarak görev yaparlar.
Subay rütbeleri
Albay: Alay Komutanlığı’nın en üst rütbesidir. 6 yıl görev süresi vardır ve görevin 5. yılında terfi alabilir. Ordu içinde bütünlüğü sağlamak, stratejik planların hazırlığını gerçekleştirmek ve alay komutanlığı yapmak gibi görevleri bulunur.
Yarbay: Jandarma ve Kara Kuvvetleri’nde komutan yardımcısı, Deniz Kuvvetleri’nde gemi komutanlığı, Hava Kuvvetleri’nde ise filo komutanlığı vazifelerinde yer alır. Görev süreleri 3 yıldır.
Binbaşı: Orduda tabur komutanı olarak adlandırılır ve üstsubay sınıfına dahil olunan en düşük rütbedir. Normal şartlarda Türk Silahlı Kuvvetleri’nde görev süreleri 5 yıldır. Üstün kıdem ve erken terfi durumunda görev süreleri 2 yıla kadar inebilir. İlk 3 yıl “Binbaşı” iken son 2 yıl “Kıdemli Binbaşı” olarak anılırlar.
Yüzbaşı: Türk Silahlı Kuvvetleri ve Jandarma Genel Komutanlığında normal şartlarda görev süreleri 6 yıldır. İlk 3 yılı Yüzbaşı, son 3 yılı ise “Kıdemli Yüzbaşı” olarak adlandırılır. Bölük komutanı olarak görev yapabilirler. Yüzbaşılık rütbesinde 6 yıl rütbe almak için beklerler.
Üsteğmen: Takım komutanı ile bölük komutanı görevlerini icra edebilirler. Sadece kıdemli üsteğmenler bölük Komutanı görevini yapabilirler. Türk Silahlı Kuvvetleri’nde toplam görev süreleri 6 yıldır. Atamalarından itibaren üç yılını tamamlayan ve gösterge tablosunun bir üst derecesine yükselmek için liyakatleri üst makamlarca onanan üsteğmenlere “Kıdemli Üsteğmen” denir. Doktora, sanatta yeterlilik veya yüksek lisans programlarını bitirme gibi terfi durumlarında bu dönem 4 ile 5 yıla düşmektedir.
Teğmen: Normal şartlar altında görev süreleri 3 yıldır. Kara, hava ve deniz harp okulundan mezun öğrenciler ile sivil üniversitelerde okuyan Fakülte ve Yüksek Okullar Komutanlığı’na bağlı öğrenciler bu rütbe ile mezun olurlar. Ayrıca 12 ay yedek subay olarak askerlik hizmetini yapan üniversite mezunları, terhis tarihlerinden bir ay önce, meslek kurasına tabi olanlar ise üç ay önce teğmen rütbesini kazanırlar. TSK, 4-6 yıllık eğitim veren üniversitelerin ihtiyaç duyduğu bölümlerinden mezun olanları, yapılacak seçme sınavı ve eğitimi müteakip sözleşmeli veya muvazzaf subay statüsünde teğmen olarak istihdam etmektedir. Aynı zamanda TSK Personel Mevzuatında belirtilen şartları haiz olan astsubaylar arasından Subaylık Sınavında başarılı olanlar Teğmen rütbesine naspedilerek görevine subay olarak devam etmektedir.
Asteğmen: Türk Silahlı Kuvvetleri’nde en düşük rütbeli subaydır. Subay alt sınıflamasında ‘yedek subay’ olarak anılırlar. Takım Komutanı, Batarya Subayı gibi görevlerde bulunurlar. Fakülte mezunları arasından seçilen ve Astsubay Kıdemli Başçavuş ile Teğmen arasındaki bir rütbedir. Asteğmen adayları askeri okulda eğitim görüp mezun olduktan sonra 10-11 ay görev yapmaktadır. Dolayısıyla fakülte mezunları askeri öğrencilik kısmı dahil 12 ay toplam hizmet vermektedir. Asteğmenler, terhis olmalarına son 30 ila 90 gün kala Teğmen rütbesine terfi edilirler ve bu rütbe ile terhis edilirler.
Astsubay Rütbeleri
Astsubay Kıdemli Başçavuş: Karakol komutanlığı yapabilir. 6 yıl görev süresi vardır. İlk 3 görevinin ardından kıdem alır. 6 seneden sonra nöbet tutma zorunlulukları kaldırılır. Emekliliğe kadar bu görevde kalabilirler. Astsubay Kıdemli Başçavuşluğun ilk üç yılını dolduran Astsubaylar, rütbe kıdemliliği alarak Astsubay Kademeli Kıdemli Başçavuş olarak anılırlar.
Astsubay Başçavuş: 6 yıl görev yapar. Kara Kuvvetleri Komutanlığında bulunan muharip birliklerde, Astsubay Başçavuş rütbesinin kadro görevleri Bölük Astsubaylığı, Takım Komutanlığı, Özel takımlarda Takım astsubaylığı ve Karargahlarda idari işler astsubaylığı gibi görevlerdir. Başçavuş rütbesinden sonra Astsubay rütbeleri genel olarak idari faaliyetler de yer almaktadır. Başçavuş rütbesine ulaşan bir astsubay sicil vermek gibi bazı yetkilere sahip olmaktadır.
Astsubay Kıdemli Üstçavuş: Geçiş rütbesi olarak adlandırılır. 6 yıl görev süresi vardır.
Astsubay Üstçavuş: Astsubay rütbesi alanlar 6 yıl görev sürelerinden sonra bu rütbeyi alır.
Astsubay Kıdemli Çavuş: Top, havan, unsur, takım ve kısım komutanlıkları yapabilirler. 3 yıl görev süresi vardır.
Astsubay Çavuş: Astsubay rütbeleri arasındaki en düşük seviyedir. 3 yıl görev süresi vardır.
Özellikle subaylar, astsubaylar, generaller gibi rütbeler için insanların kafa karışıklığı olmasını da çok anormal karşılamamak gerekiyor. Zira bu rütbeleri bilmek ya da en azından aşina olmak Türk vatandaşları için elzem durumlardan biri olarak da düşünülebilir. İsterseniz yüksek konumda bulunan bu rütbelerin nasıl tanımlar içerdiğini de bu anlamda beraber incelemiş olalım.
General Rütbeleri
Mareşal: Üst savaş başarısı neticesinde TBMM kararı ile verilen rütbedir. Kıdemle gelinebilecek bir rütbe değildir. Fevzi Çakmak ve Mustafa Kemal Atatürk’e verilmiştir.
Orgeneral: Orgeneral rütbesi, Kara ve Hava Kuvvetleri’nde bulunan, mareşallikten sonraki en yüksek rütbedir. Deniz kuvvetlerinde karşılığı oramiral olarak geçer. Orgeneral olarak çalışma süresi 4 yıl olarak bilinir. Bu rütbe, süre bekleyerek ulaşılacak en yüksek rütbe olma özelliğini taşır.
Korgeneral: Orgenerallikten sonra en yüksek 2. rütbe korgeneral rütbesidir. Görev süresi 4 yıldır ve Deniz Kuvvetlerinde koramiral olarak adlandırılır. Ayrıca askeri dokunulmazlık hakkına sahip olan ilk rütbe olma özelliğini taşır.
Tümgeneral: Görev süreleri 4 yıldır. Tümgeneral rütbesine sahip askerler Kara ve Hava Kuvvetleri’nde tümen komutanı olarak Deniz Kuvvetleri’nde ise tümamiral olarak adlandırılır.
Tuğgeneral: En düşük general rütbesi olarak bilinir ve görev süreleri 3 yıldır. 3 yılın sonunda görev süreleri uzayabilir, rütbeleri yükselebilir ya da emekliye ayrılabilirler. Tugay komutanı olarak görev yaparlar.
Subay rütbeleri
Albay: Alay Komutanlığı’nın en üst rütbesidir. 6 yıl görev süresi vardır ve görevin 5. yılında terfi alabilir. Ordu içinde bütünlüğü sağlamak, stratejik planların hazırlığını gerçekleştirmek ve alay komutanlığı yapmak gibi görevleri bulunur.
Yarbay: Jandarma ve Kara Kuvvetleri’nde komutan yardımcısı, Deniz Kuvvetleri’nde gemi komutanlığı, Hava Kuvvetleri’nde ise filo komutanlığı vazifelerinde yer alır. Görev süreleri 3 yıldır.
Binbaşı: Orduda tabur komutanı olarak adlandırılır ve üstsubay sınıfına dahil olunan en düşük rütbedir. Normal şartlarda Türk Silahlı Kuvvetleri’nde görev süreleri 5 yıldır. Üstün kıdem ve erken terfi durumunda görev süreleri 2 yıla kadar inebilir. İlk 3 yıl “Binbaşı” iken son 2 yıl “Kıdemli Binbaşı” olarak anılırlar.
Yüzbaşı: Türk Silahlı Kuvvetleri ve Jandarma Genel Komutanlığında normal şartlarda görev süreleri 6 yıldır. İlk 3 yılı Yüzbaşı, son 3 yılı ise “Kıdemli Yüzbaşı” olarak adlandırılır. Bölük komutanı olarak görev yapabilirler. Yüzbaşılık rütbesinde 6 yıl rütbe almak için beklerler.
Üsteğmen: Takım komutanı ile bölük komutanı görevlerini icra edebilirler. Sadece kıdemli üsteğmenler bölük Komutanı görevini yapabilirler. Türk Silahlı Kuvvetleri’nde toplam görev süreleri 6 yıldır. Atamalarından itibaren üç yılını tamamlayan ve gösterge tablosunun bir üst derecesine yükselmek için liyakatleri üst makamlarca onanan üsteğmenlere “Kıdemli Üsteğmen” denir. Doktora, sanatta yeterlilik veya yüksek lisans programlarını bitirme gibi terfi durumlarında bu dönem 4 ile 5 yıla düşmektedir.
Teğmen: Normal şartlar altında görev süreleri 3 yıldır. Kara, hava ve deniz harp okulundan mezun öğrenciler ile sivil üniversitelerde okuyan Fakülte ve Yüksek Okullar Komutanlığı’na bağlı öğrenciler bu rütbe ile mezun olurlar. Ayrıca 12 ay yedek subay olarak askerlik hizmetini yapan üniversite mezunları, terhis tarihlerinden bir ay önce, meslek kurasına tabi olanlar ise üç ay önce teğmen rütbesini kazanırlar. TSK, 4-6 yıllık eğitim veren üniversitelerin ihtiyaç duyduğu bölümlerinden mezun olanları, yapılacak seçme sınavı ve eğitimi müteakip sözleşmeli veya muvazzaf subay statüsünde teğmen olarak istihdam etmektedir. Aynı zamanda TSK Personel Mevzuatında belirtilen şartları haiz olan astsubaylar arasından Subaylık Sınavında başarılı olanlar Teğmen rütbesine naspedilerek görevine subay olarak devam etmektedir.
Asteğmen: Türk Silahlı Kuvvetleri’nde en düşük rütbeli subaydır. Subay alt sınıflamasında ‘yedek subay’ olarak anılırlar. Takım Komutanı, Batarya Subayı gibi görevlerde bulunurlar. Fakülte mezunları arasından seçilen ve Astsubay Kıdemli Başçavuş ile Teğmen arasındaki bir rütbedir. Asteğmen adayları askeri okulda eğitim görüp mezun olduktan sonra 10-11 ay görev yapmaktadır. Dolayısıyla fakülte mezunları askeri öğrencilik kısmı dahil 12 ay toplam hizmet vermektedir. Asteğmenler, terhis olmalarına son 30 ila 90 gün kala Teğmen rütbesine terfi edilirler ve bu rütbe ile terhis edilirler.
Astsubay Rütbeleri
Astsubay Kıdemli Başçavuş: Karakol komutanlığı yapabilir. 6 yıl görev süresi vardır. İlk 3 görevinin ardından kıdem alır. 6 seneden sonra nöbet tutma zorunlulukları kaldırılır. Emekliliğe kadar bu görevde kalabilirler. Astsubay Kıdemli Başçavuşluğun ilk üç yılını dolduran Astsubaylar, rütbe kıdemliliği alarak Astsubay Kademeli Kıdemli Başçavuş olarak anılırlar.
Astsubay Başçavuş: 6 yıl görev yapar. Kara Kuvvetleri Komutanlığında bulunan muharip birliklerde, Astsubay Başçavuş rütbesinin kadro görevleri Bölük Astsubaylığı, Takım Komutanlığı, Özel takımlarda Takım astsubaylığı ve Karargahlarda idari işler astsubaylığı gibi görevlerdir. Başçavuş rütbesinden sonra Astsubay rütbeleri genel olarak idari faaliyetler de yer almaktadır. Başçavuş rütbesine ulaşan bir astsubay sicil vermek gibi bazı yetkilere sahip olmaktadır.
Astsubay Kıdemli Üstçavuş: Geçiş rütbesi olarak adlandırılır. 6 yıl görev süresi vardır.
Astsubay Üstçavuş: Astsubay rütbesi alanlar 6 yıl görev sürelerinden sonra bu rütbeyi alır.
Astsubay Kıdemli Çavuş: Top, havan, unsur, takım ve kısım komutanlıkları yapabilirler. 3 yıl görev süresi vardır.
Astsubay Çavuş: Astsubay rütbeleri arasındaki en düşük seviyedir. 3 yıl görev süresi vardır.